Veel auto’s en busjes die vanuit Nederlandse havens naar Afrika op transport gaan, zijn sterk verouderd. Ze hebben een lage-emissieklasse, meestal een ongeldige APK en er zijn vaak problemen met de katalysator of het roetfilter. Dat concludeert de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) in het onderzoek ‘Used vehicles exported to Africa’ naar de huidige export van gebruikte voertuigen. De ILT deelt deze bevindingen met de milieudivisie van de Verenigde Naties, UNEP, die werkt aan het verbeteren van de kwaliteit van het Afrikaanse wagenpark op het gebied van zowel uitlaatgassen als verkeersveiligheid.
Uit het ILT-onderzoek blijkt ook dat meer dan 80% van de voertuigen die momenteel vanuit Nederland naar Afrika worden geëxporteerd, vanaf 1 januari 2020 niet meer welkom is in vijftien West-Afrikaanse landen. Ze sluiten de grenzen voor deze voertuigen om de luchtkwaliteit te verbeteren, omdat veel voertuigen van slechte kwaliteit zijn.
Inspecteur-Generaal Jan van den Bos van de ILT: “Nu West-Afrikaanse landen zo duidelijk aangeven oude en vervuilende auto’s niet meer te willen, is het belangrijk om er in Europees verband voor te zorgen dat deze auto’s ook niet meer vanuit Europa naar Afrika worden geëxporteerd. Als we alleen vanuit Nederland in actie komen, zal dit leiden tot uitwijkgedrag van exporteurs naar andere Europese havens en weinig bijdragen aan het oplossen van deze problematiek. Ons rapport geeft een belangrijk signaal dat snelle en gecoördineerde actie nodig is. De inzichten uit het ILT-onderzoek dragen hieraan bij.”
Sloop
In Nederland worden jaarlijks circa 500.000 gebruikte personenvoertuigen uit het kentekenregister geschreven. Van deze auto’s en busjes gaat meer dan de helft naar het buitenland. Hieronder vallen circa 80.000 voertuigen die qua emissieklasse en leeftijd in Nederland normaal op de sloop belanden. Ruim een kwart hiervan (ruim 20.000) komt in Afrika terecht.
Risico’s
Nederland is niet het enige land dat oude voertuigen exporteert. De stroom auto’s vanuit andere Europese landen is groter en niet beter van kwaliteit. De gevolgen van de export zijn voor Afrika groot: hogere uitstoot van fijnstof, NOx en CO2 met gezondheids- en milieurisico’s als resultaat. En als voertuigen van slechte kwaliteit daar op de weg komen, zorgen ze voor onveilige situaties.
IenW
De ILT deelt haar bevindingen ook met het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat IenW). Staatssecretaris Stientje van Veldhoven van IenW: “Deze resultaten tonen aan dat er dringend actie moet worden ondernomen om de kwaliteit van gebruikte voertuigen die vanuit Europa worden geëxporteerd, te verbeteren. Nederland kan dit probleem niet alleen aanpakken. Daarom pleit ik voor een gecoördineerde Europese aanpak, en een nauwe samenwerking tussen Europese en Afrikaanse regeringen, om ervoor te zorgen dat de EU alleen voertuigen exporteert die geschikt zijn voor het beoogde doel en voldoen aan de normen van importerende landen.”
Afval
Er zijn in Afrika onvoldoende mogelijkheden om de voertuigen goed te ontmantelen. Toch zijn op dit moment maar weinig voertuigen die naar Afrika gaan als afval te kwalificeren op basis van de huidige regelgeving: de Europese Verordening van Afvalstoffen (EVOA) en de Autowrakkenrichtlijn. Een aanpassing en harmonisatie van wet- en regelgeving tussen exporterende en importerende landen kan ervoor zorgen dat auto’s van slechte kwaliteit in de toekomst worden beschouwd als afval. Deze voertuigen kunnen dan niet langer naar West-Afrikaanse landen worden geëxporteerd, maar worden dan binnen Europa gerecycled. De Europese Commissie evalueert momenteel de EVOA en de Autowrakkenrichtlijn.
UNEP
Inger Andersen, executive director van UNEP: “Het ILT-onderzoek naar de export van gebruikte voertuigen vanuit Nederland geeft belangrijke inzichten in de voertuigen die vanuit de EU worden geëxporteerd en is zeer nuttig voor het nieuwe UNEP-programma ‘Cleaner and Safer Vehicles for Africa’. We gaan samenwerken met Nederland en andere partners om de regelgeving voor gebruikte voertuigen die naar Afrikaanse landen worden geëxporteerd te verbeteren, wat zowel lokale als mondiale voordelen voor de luchtkwaliteit en het klimaat oplevert.”